ODPOWIEDŹ MR,PiPS

Z 11 LUTEGO 2016 R.

NA INTERPELACJĘ POSELSKĄ NR 511

W SPRAWIE PŁATNEJ PRZERWY W WYKONYWANIU PRACY

W związku z interpelacją nr 511 w sprawie płatnej przerwy w wykonywaniu pracy zgłoszoną przez Pana Posła Łukasza Rzepeckiego, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

Przepisy prawa pracy regulujące czas pracy przewidują przerwę w wykonywaniu pracy wliczaną do czasu pracy w wymiarze co najmniej 15 minut jeżeli dobowy wymiar czasu pracownika wynosi co najmniej 6 godzin (art. 134 Kodeksu pracy). Poprzez wliczenie jej do czasu pracy pracownik zachowuje za czas przerwy prawo do wynagrodzenia. Zapewnienie takiego minimalnego odpoczynku oznacza realizację wymogu przewidzianego w art. 4 dyrektywy 2003/88/WE z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Na podstawie tego przepisu Państwa Członkowskie przyjmują niezbędne środki w celu zapewnienia, że w przypadku gdy dzień roboczy jest dłuższy niż sześć godzin, każdy pracownik jest uprawniony do przerwy na odpoczynek, której szczegóły, w tym długość i warunki przyznania, ustala się w układach zbiorowych pracy lub porozumieniach zawartych między partnerami społecznymi, lub, wobec braku takich porozumień, w przepisach krajowych.

Przesłanką korzystania z 15 – minutowej przerwy jest praca w konkretnej dobie w wymiarze co najmniej 6 godzin niezależnie od systemu i rozkładu czasu pracy obowiązującego pracownika a także od wymiaru zatrudnienia. Ma być ona zatem również zapewniona pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy jeżeli pracują w danej dobie co najmniej 6 godzin.

Przepisy prawa pracy przewidują także dłuższe przerwy w pracy wliczane do czasu pracy, a także dodatkowe przerwy w pracy, z których mogą skorzystać określone kategorie pracowników ze względu na szczególną ochronę im przysługującą lub warunki wykonywania pracy.

Dotyczy to m.in. pracowników młodocianych, dla których przerwa w pracy trwa co najmniej 30 minut gdy ich dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 4,5 godziny (art. 202 § 3¹ k.p.). Także pracownice karmiące dzieci piersią mają prawo do przerw w pracy w wymiarze 30 minut jeżeli ich czas pracy obejmuje co najmniej 6 godzin, a jedną taką przerwę gdy nie przekracza 6 godzin i wynosi co najmniej 4 godziny. W przypadku karmienia więcej niż jednego dziecka długość przerwy wynosi 45 minut (art. 187 k.p.).

Pracownikom niepełnosprawnym przysługuje dodatkowa przerwa w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek wynosząca 15 minut wliczana do czasu pracy (art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - Dz. U. z 2011 r., Nr 1127, poz. 721, z późn. zm.).

Na podstawie § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi co najmniej 5 – minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Należy wskazać, że regulacja dotycząca powszechnej 15 – minutowej przerwy w pracy ma charakter gwarancyjny oraz zapewnia minimalne standardy dotyczące przerw w pracy (ich liczby i długości). Istnieje zatem możliwość wprowadzenia u danego pracodawcy w aktach wewnątrzzakładowych (układ zbiorowy pracy, regulamin pracy) czy w umowie o pracę bardziej korzystnych regulacji dotyczących płatnych przerw w pracy. Mogą one polegać np. na wydłużeniu długości przerwy do 30 minut, wprowadzeniu dodatkowej (drugiej) przerwy w pracy w wymiarze 15 minut w przypadku wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy (np. od 8 do 12 godzin), obniżeniu dobowego wymiaru czasu pracy, z przepracowaniem którego wiąże się nabycie prawa do przerwy (np. 4 godzin). Możliwość korzystniejszego ukształtowania na poziomie pracodawcy spraw przerw w pracy, za które przysługuje wynagrodzenie, pozwala uwzględnić sytuację konkretnego pracodawcy i pracowników, sposób organizacji procesu i czasu pracy, sytuację finansową pracodawcy.

Nieudzielenie przez pracodawcę przewidzianej przepisami Kodeksu pracy obowiązkowej 15 – minutowej przerwy w pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika . Zgodnie bowiem z art. 281 pkt 5 k.p. kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu narusza przepisy o czasie pracy podlega grzywnie od 1.000 do 30.000 zł. Inspektorzy pracy są także uprawnieni do nakładania grzywny w drodze mandatu, której wysokość może wynieść do 2.000 zł. Ponadto, jeżeli pracodawca co najmniej dwukrotnie ukarany za wykroczenie przeciwko prawom pracownika, popełnia w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, grzywna może być nałożona w tym trybie w wysokości do 5.000 zł. (art. 96 § 1a i 1b Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).

Przedstawiając powyższe uprzejmie informuję, że do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie wpływały dotąd postulaty dokonania zmian w przepisach Kodeksu pracy dotyczących wydłużenia przerw w pracy wliczanych do czasu pracy, wprowadzenia dodatkowej przerwy w pracy dla pracowników pracujących w wymiarze ponad 8 godzin na dobę czy obniżenia wymiaru godzin pracy uprawniających do przerwy w pracy. Obecnie nie są planowane prace nad zmianą przepisów Kodeksu pracy w kierunku postulowanym przez Pana Posła.

Ponadto istniejące przepisy oraz instrumenty prawne, którymi dysponuje Państwowa Inspekcja Pracy (prawo kontroli i wstępu do zakładu pracy, występowanie w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia, możliwość nakładania grzywien w drodze mandatów) są wystarczające aby przeciwdziałać naruszeniom przepisów o udzielaniu przerwy w pracy.

(http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=147D4D3E)